W Powiecie Oleckim Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Olecku Pierwszy kościół, ewangelicko-augsburski, w Olecku wzniesiono około 1560 roku wkrótce po nadaniu praw miejskich Marggrabowej (tak wówczas nazywano Olecko). Kościół stał na niewielkim wzniesieniu, zwanym Wzgórzem Kościelnym. Tuż przy kościele, wewnątrz dziedzińca, znajdował się cmentarz. Kościół w Marggrabowej płonął wielokrotnie. Przed najazdem Tatarów w roku 1656 spalił się całkowicie, podobnie jak miejscowy ratusz. Odbudowany, spłonął ponownie 22 sierpnia 1684 roku. Molo ze skocznią w Olecku Molo ze skocznią zbudowano nad jeziorem Oleckim Wielkim około 1930 roku. Jest ono częścią centrum sportowo-rekreacyjno-kulturalnego w Olecku obejmującego kompleks obiektów wpisanych do rejestru zabytków. W jego skład wchodzą także kamienna półrotunda – pomnik, stadion z urządzeniami sportowymi. W 2004 roku dokonano remontu i przebudowy obiektu. Molo i skocznię przywrócono do dawnej świetności wzorując się na starych fotografiach. Pomnik żołnierski w Olecku Centralnym obiektem parku miejskiego położonego nad Jeziorem Oleckim Wielkim jest pochodzący z 1927 roku pomnik – mauzoleum, poświęcony żołnierzom niemieckim poległym w czasie bitew mazurskich toczonych w okolicy Olecka w 1914 roku. Pomnik zbudowany z kamiennych bloków ma kształt monumentalnej półrotundy z arkadowymi otworami. Góruje nad placem, z którego do mauzoleum prowadzą szerokie schody. Kościół w Wieliczkach Kościół pierwotnie ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny został wzniesiony w 1676 roku. W roku 1925 został przebudowany. Jest najstarszym kościołem drewnianym na Mazurach. Kościół jest budowlą jednonawową, drewnianą (modrzewiową) w konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej, posadowioną na kamiennym fundamencie. Obiekt zbudowany jest na planie prostokąta z wyodrębnionym prezbiterium i dobudówką zakrystii. Kościół p. w. Matki Bożej Szkaplerznej w Świętajnie Pierwszy kościół w Świętajnie zbudowano w 1581 roku, cztery lata po utworzeniu tutaj parafii ewangelickiej. Kościół, podobnie jak wiele w okolicy, został zniszczony w czasie najazdów tatarskich w XVII wieku. Jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w dziejach parafii była epidemia dżumy, szalejąca w całych Prusach Książęcych w latach 1709-1711. O rozmiarach epidemii w Świętajnie może świadczyć fakt, że na 38,5 włók ziemi aż 35 pozostawało pustych po przejściu zarazy. Pałac w Białej Oleckiej Pałac w stylu neobarokowym zbudowany dla rodziny Tolsdorff w początkach XX wieku. Obszerna dwukondygnacyjna budowla, wzniesiona na planie prostokąta z wielobocznymi wieżyczkami na narożach, od frontu przykryta wysokim dachem czterospadowym. W elewacji frontowej taras przed wejściem głównym, podtrzymywanym przez cztery kolumny. Pałac spłonął podczas I wojny światowej. Został odbudowany prawie według pierwowzoru, zmieniono tylko otwory okienne na mniejsze. Grodzisko w Dąbrowskich Grodzisko, zwane „Szwedzkim Szańcem”, położone jest w odległości około 2 km na południowy – zachód od wsi Dąbrowskie w pobliżu dawnej linii kolejowej. Przypuszczalnie wchodziło w skład dawnej ziemi jaćwieskiej Meruniska. Założenie obronne jest obwałowane, majdan nieznacznie wklęsły o wymiarach 45 x 40 m. Wysokość wzgórza wynosi około 20 m. Grodzisko pełniło funkcje obronne oraz mieszkalne i gospodarcze. Grodzisko Gryzy Nie opodal Gryz, na wąskim przesmyku między jeziorami Dybowskim a Długim, wznosi się góra wysokości 167 m zwana Grodziskiem. Lud nazywał ją niegdyś Zamczyskiem i pod tą nazwą... Dwór w Lenartach Interesujący architektonicznie, choć zaniedbany dwór i niewielki park usytuowany po stronie północnej dworu są pozostałościami dużego majątku ziemskiego. Do końca XIX wieku należał do rodziny Tolsdorffów. W 1907 roku obszar własności ziemskiej wraz z jednym folwarkiem obejmował 687 ha. W majątku funkcjonowała gorzelnia, zajmowano się ogrodnictwem na skalę przemysłową. W 1946 roku majątek znacjonalizowano i utworzono na jego miejscu PGR. Dworek w Niemstach Zespół dworsko-parkowy z podwórzem gospodarczym położony we wsi Niemsty w gminie Świętajno. Majątek ziemski w latach dwudziestych XX wieku należał do rodziny Middendorf. Z tamtych czasów zachowały się zabudowania i układ podwórza gospodarczego z rządcówką. Ślady parku uległy zatarciu. Z dawnego założenia parkowego pozostały pojedyncze drzewa. Niewielki dwór pochodzi z początku XX wieku. Założony na rzucie zbliżonym do kwadratu, parterowy, przykryty dachem mansardowym, czteropołaciowym. Kościół pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Szczecinkach Kościół w Szczecinkach został wybudowany w latach 1926-1928. Wykonawcą była firma budowlana z Kowal Oleckich – Hans Susgin. Kościół posadowiono na kamiennych fundamentach z czworokątną wieżą w nawie głównej. Szczyt wieży zwieńczony został krzyżem z chorągiewką. Górna część wieży szachulcowa z łamanym dachem i z okiennicami po czterech stronach. Do kościoła bezpośrednio przylega dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, dawniej zamieszkiwany przez miejscowego pastora. Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej w Szarejkach Kościół w Szarejkach wzniesiony w latach 1718-1719 na potrzeby istniejącej tu parafii ewangelickiej. Wybudowano go w stylu gotyckim. W roku 1772 miała miejsce gruntowna renowacja kościoła w wyniku, której powstał budynek z kamienia, otynkowany. Budowla ma formę trójbocznie zamkniętej sali z drzwiami z trzech stron i zakrystią na osi wschodniej, kruchtą od południa i masywną wieżą od zachodu. Ołtarz znajdujący się w kościele zaprojektował i z wielką precyzją wykonał F. Pfeffer z Królewca w 1720 roku. Kościół w Cichym Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej (obecnie rzymsko-katolicki) w Cichym został pierwotnie wybudowany w 1566 roku. Obecna budowla pochodzi z 1727 roku. Parafię ewangelicką utworzono jednak najprawdopodobniej dopiero w 1579 roku, bo wówczas po raz pierwszy wymieniono w dokumentach nazwisko proboszcza z Cichego. Kościół jest budowlą jednonawową (salową), murowaną z kamienia polnego, z wieżą wciągniętą w obręb nawy. Cmentarzysko kurhanowe w Czerwonym Dworze Puszcza Borecka kryje wiele tajemnic pradawnej historii. Archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego od wielu lat prowadzą na terenie Nadleśnictwa Czerwony Dwór badania cmentarzyska kurhanowego z okresu późnorzymskiego związanego z plemieniem Sudowów. Zarejestrowano na nim 51 kamiennych kurhanów rozrzuconych na obszarze około 150x50 m. Większość kurhanów miała podobną konstrukcję: zbudowane z kamieni kopce o średnicy od 3,6 do 11 m i wysokości od 45 do 60 cm. Cichy - majątek i dwór Godny uwagi jest zespół dworski w Cichach. Obiekty pałacowo-parkowe z rozległym podwórzem gospodarczym, usytuowane są w środku wsi w pobliżu kościoła. Majątek powstał z nadania rycerskiego w 1554 r. W latach dwudziestych XX w. właściciel majątku von Gehren pełnił funkcję starosty powiatu. Drozdowo - majątek i dwór Majątek ziemski, który powstał jednocześnie z założeniem Białej Oleckiej wskutek nadania na prawie lennym w 1562. Z zabytkowego zespołu dworsko-parkowego zachował się dwór usytuowany na wzniesieniu. Dunajek - dwór W Dunajku znajduje się zabytkowy zespół dworski. Dworek położony jest na końcu wsi, 1 km od szosy Olecko–Giżycko. Oddzielony jest od drogi fragmentem dawnego parku dworskiego. Gąski - kościół W roku 1741 zbudowano tu kościół, a w 1749 roku zorganizowano parafię. Pierwszy kościół w Gąskach był drewniany i początkowo pozostawał on pod opieką diakona ze Stradun. Giże - dwór Wieś chłopska czynszowa, założona w 1553 roku. Istniała we wsi dwuklasowa szkoła, założona około 1740 roku, urząd pocztowy a po roku 1911– przystanek kolejki wąskotorowej. Dwór murowany i zespół dworski (XIX/XX w.) We wsi znajduje się kilka gospodarstw agroturystycznych. Golubki - wapiennik We wsi znajdują się dwa zabytki techniczne: funkcjonująca do dziś cegielnia i pozostałości wapiennika, służącego niegdyś do wypalania wapnia. Wapiennik zbudowano na początku XX w., działał w okresie międzywojennym, a potem do początku lat 70-tych. Golubki - cegielnia We wsi znajdują się dwa zabytki techniczne: funkcjonująca do dziś cegielnia i pozostałości wapiennika, służącego niegdyś do wypalania wapnia. Gordejki Małe - dwór Zachował się układ dawnego założenia, dwór między parkiem a podwórzem gospodarczym, oddzielony od niego dużym podjazdem. Dworski park musiał być ciekawy pod względem kompozycyjnym, zachował się starodrzew, można odczytać ślady kompozycji krajobrazowej. Dwór pochodzi z początku XX wieku, w formie nawiązuje do secesji. Kowale Oleckie - cmentarz z I wojny światowej Kowale Oleckie - cmentarz z I wojny światowej Cmentarz z I wojny światowej w Kowalach Oleckich jest specyficznym obiektem. Założony na dwóch niskich tarasach z centralnym pomnikiem i starodrzewem, kryje szczątki 45 żołnierzy niemieckich i 136 rosyjskich. www.egoturystyka.pl
